ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΩΝ: ΜΑΣ ΝΟΙΑΖΕΙ;

Ο φίλος του ιστολογίου της Πρωτοβουλίας, Δημήτρης Κουρέτας μας έστειλε ένα πρόσφατα δημοσιευμένο άθρο του (Ελευθεροτυπία 13/2/09). Το βρίσκουμε επίκαιρο καθώς αυτές τις ημέρες ολοκληρώνονται τα σχολικά πρωταθλήματα των Γυμνασίων και οι εικόνες από ορισμένες συμπεριφορές "πρωταθητών" προβληματίζουν.
Οι συνάδελφοι ΚΦΑ ίσως μπορούν να το αξιοποιήσουν για κριτική συζήτηση και στοχασμό με μαθητές και γονείς.

"Παρότι θεωρώ τον αθλητισμό σημαντικό κομμάτι στη ζωή μου (γυμνάζομαι σχεδόν καθημερινά και συμμετέχω σε κολυμβητικούς υπερμαραθωνίους και μαραθωνίους τρεξίματος εδώ και αρκετές δεκαετίες) πάντοτε είχα μια αποστροφή για τον πρωταθλητισμό.
Φαίνεται παράδοξο και θα προσπαθήσω να εξηγήσω. Θυμάμαι, όταν μαθητής λάμβανα μέρος, στους μαθητικούς αγώνες δρόμου και ανωμάλου δρόμου ήμουν από τους μέτριους. Αν και γυμναζόμουν συστηματικά, ποτέ δεν ζήλεψα την αποκλειστική ενασχόληση με τον αθλητισμό (που οδηγεί μοιραία στον πρωταθλητισμό) ίσως γιατί ήμουν καλός μαθητής και ποτέ δεν επέτρεπαν οι γονείς μου να βάλω σε δεύτερη προτεραιότητα τα μαθήματα. Κάτι τέτοιο ορισμένες φορές με εκνεύριζε (όπως και τα περισσότερα παιδιά), όμως μεγαλώνοντας κατάλαβα την εμμονή των γονιών μου (αν και αυτοί το έκαναν για εντελώς διαφορετικούς λόγους).
Λόγω της ενασχόλησής μου με τη διοίκηση ερασιτεχνικών συλλόγων στίβου και κολύμβησης έχω έλθει σε επαφή πολλές φορές με το παρακάτω φαινόμενο, και φαντάζομαι ότι αυτοί που με διαβάζουν τώρα θα βρουν στοιχεία που ίσως έχουν συναντήσει.
Πολλοί ταλαντούχοι αθλητές πιέζονται από τους προπονητές και, αν θέλετε, από ένα λάθος στημένο σύστημα και σιγά σιγά στο βωμό τού να γίνουν καλοί αθλητές αποκόβονται από πολλές ενδο- και εξωσχολικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα μέσα σε λίγο καιρό να έχουν σαν μόνο αποκούμπι για την κοινωνική και συνολικότερη καταξίωση το καταφύγιο του αθλητισμού, που γρήγορα γίνεται πρωταθλητισμός. Ετσι με τη βοήθεια των γονέων, που πολλές φορές το ενδιαφέρον τους για τον αθλητισμό αρχίζει με την ενασχόληση των παιδιών τους με τον αθλητισμό και σταματά όταν τα παιδιά τους απομακρύνονται από το στάδιο ή το κολυμβητήριο, προσηλώνονται στον προπονητή τους, τον οποίο συχνά θεοποιούν και γίνονται ένα άβουλο όργανο στα χέρια του.
Εχω ακούσει με τα αυτιά μου να προτρέπουν προπονητές τους αθλητές να μην πηγαίνουν φροντιστήριο ή αγγλικά γιατί αλλιώς θα καταντήσουν «μπάζα» αντί για πρωταθλητές, αφού θα στερηθούν την προπόνηση. Αυτοί οι αθλητές πολύ γρήγορα, μιας και θα στερηθούν τα πάντα για τον πρωταθλητισμό και δεν θα έχουν άλλο χαρτί στη ζωή τους, λένε από μέσα τους ότι «αφού εγώ άφησα τα πάντα πρέπει να χρησιμοποιήσω και τα πάντα για να πετύχω, αφού με τη νίκη μου θα έρθει και η δουλειά, τα χρήματα» κ.λπ. Το παραδέχομαι δημόσια ίσως για πρώτη φορά στη ζωή μου και δεν ντρέπομαι καθόλου γι' αυτό, ίσως γιατί αγαπώ πολύ τους αθλητές: Αν ήμουν ένας από αυτούς που είχα αφήσει τα πάντα για τον πρωταθλητισμό, πολύ πιθανόν να έφτανα και στα απαγορευμένα φάρμακα για να πετύχω. Αν όμως, όντας καλός στον αθλητισμό και πιθανά κάνοντας πρωταθλητισμό, είχα προτεραιότητα την εξασφάλιση της καριέρας μου μέσα από τις σπουδές και την εργασία μου, θα θεωρούσα τον αθλητισμό - πρωταθλητισμό σαν κάτι δεύτερο, αφού την επαγγελματική και κοινωνική καταξίωση θα μου την πρόσφερε κάτι άλλο εκτός του αθλητισμού.
Δεν έχω μπορέσει να βρω τόσα χρόνια κάτι άλλο πιο πειστικό, πιο αποτρεπτικό και πιο σοβαρό από την προσπάθεια να είναι ο αθλητισμός - πρωταθλητισμός δεύτερη ή και τρίτη προτεραιότητα στα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με τον πρωταθλητισμό. Δεν ξέρω ποιος είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος καταπολέμησης του φαινομένου του ντόπινγκ. Και να σας πω και κάτι άλλο: δεν με ενοχλεί ούτε η πιθανή βλάβη στην υγεία (αυτή μπορεί, αν προσέχεις, να μην προκύψει ποτέ). Με ενοχλεί ότι οι πρωταθλητές, κατά κύριο λόγο ως προσωπικότητες, είναι παραδείγματα προς αποφυγή για τη νεολαία (μιλώ για την πλειονότητα και όχι για τις εξαιρέσεις): ατελείς προσωπικότητες, με φοβερή μονομανία σε πρότυπα και αξιακό σύστημα που μπάζει από χίλιες μεριές. Και αυτό γιατί παράγονται από ένα σύστημα που μόλις περιγράψαμε. Εχω στο γραφείο μου μια συνέντευξη του φίλου μου Γιώργου Μαυρωτά στον «Ελεύθερο Τύπο» πριν από δύο χρόνια (ο Γ. Μαυρωτάς ήταν αρχηγός της εθνικής ομάδας πόλο με συμμετοχή σε 5, αν θυμάμαι καλά, Ολυμπιάδες). Λέει κάπου ότι στον αθλητισμό αξίζει να πιστέψεις ότι ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα.
Οσο και αν δεν είναι δημοφιλής η άποψή του, εγώ από την πολυετή ενασχόλησή μου με τον αθλητισμό δεν νομίζω ότι βελτίωσε τον χαρακτήρα μου, απλά τον αποκάλυψε.
Και μια πρόταση για ένα πείραμα. Για σκεφτείτε, κύριε υπουργέ, να μπορούσατε να τοποθετήσετε σε όλα τα πρακτορεία ΠΡΟ-ΠΟ της χώρας αντί τη φωτογραφία του καθ' όλα άξιου Κεντέρη, τη φωτογραφία ενός άγνωστου 50άρη που τερματίζει τον Μαραθώνιο της Αθήνας σε 4 ώρες (σχεδόν 2 ώρες πάνω από το παγκόσμιο ρεκόρ). Είπατε τίποτα";

Ο Δ. Κουρέτας είναι Καθηγητής στο τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας