Σύμφωνα με το σύνολο των θεωρητικών της εκπαίδευσης, από όποιο χώρο και αν προέρχονται (Σαΐτης, Ανδρέου, Παπακωνσταντίνου, Παπαναούμ, Αθανασούλα-Ρέππα κ.α.) το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι αυστηρά συγκεντρωτικό κι ιεραρχικό, όπου η ανώτατη αρχή στην κορυφή της πυραμίδας, ο υπουργός αποφασίζει λεπτομερώς για οτιδήποτε μέσω πολυάριθμων νόμων, διατάξεων και εγκυκλίων, τα ενδιάμεσα στελέχη εκτελούν απαρέγκλιτα και χωρίς δικές τους πρωτοβουλίες, υποτάσσοντας παράλληλα τους υφισταμένους υπαλλήλους/εκπαιδευτικούς στην κεντρική εξουσία. Αυτό το σύστημα οικοδομήθηκε και τροφοδοτείται από τα δύο κόμματα εξουσίας, που λειτουργούν συμπληρωματικά, κλείνοντας το ένα τα κενά που διέφυγαν του προηγούμενου.
Επιβεβαιώνοντας αυτή την προσέγγιση το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ για την παιδεία δεν κάνει καμιά ουσιαστική αναφορά στο συγκεντρωτισμό και ότι παρεμφερές είναι μόνο ρητορικό και εκ του πονηρού, (θα επανέλθουμε πάραυτα).
Η υπόθεση που ακολουθεί είναι απολύτως ενδεικτική για το ασφυκτικό κλίμα που αντιμετωπίζουν όσοι εκπαιδευτικοί δεν αρκούνται στη μηχανιστική αναμετάδοση του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων και την φαιδρότητα του μηχανισμού:
Εδώ και πολλά χρόνια στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας οι δάσκαλοι πραγματοποιούσαν μια σειρά εκδηλώσεων πολιτισμικής παρέμβασης στους μαθητές και την τοπική κοινωνία. Οι εκδηλώσεις αυτές πραγματοποιούνταν με ομόφωνες αποφάσεις του συλλόγου διδασκόντων, με την έγκριση της διεύθυνσης του σχολείου αλλά και των άμεσων προϊσταμένων (προϊσταμένων γραφείου και σχολικών συμβούλων) και με τη στήριξη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων. Μια από τις εκδηλώσεις αυτές ήταν η πρωτοβουλία ενός δασκάλου να κάνει μία φορά τη βδομάδα και μετά την πρωινή προσευχή μια δίλεπτη αναφορά στη ζωή και το έργο ενός ανθρώπου του πνεύματος, φιλοσόφου ή επιστήμονα. Αυτή η απλή πρωτοβουλία θεωρήθηκε ξαφνικά πριν από ένα χρόνο απαράδεκτη από τη νέα διευθύντρια του σχολείου και διακόπηκε. Μάταια ζητούν επί μήνες οι δάσκαλοι του σχολείου να επαναληφθεί το «δίλεπτο της Τετάρτης». Απέναντί τους δεν βρίσκεται μόνο η επιμονή της διευθύντριας, αλλά κυρίως η απρόσωπη γραφειοκρατία του υπουργείου που επαγγέλλεται τις «μεγάλες αλλαγές» αλλά τρομάζει μπροστά στις μικρές βελτιώσεις.
Ο δάσκαλος που εμπνεύστηκε και υλοποίησε όλα αυτά τα χρόνια αυτή τη δίλεπτη ομιλία στους μαθητές κάθε Τετάρτη πρωί δεν είναι άγνωστος. Ο Δημήτρης Ντούσας από τις αρχές της δεκαετίας του '80 ήταν ίσως ο πρώτος δάσκαλος που έσκυψε με αγάπη και προσωπική προσφορά στο εκπαιδευτικό πρόβλημα των Ρομά στη χώρα μας. Οι επιστημονικές του γνώσεις και η προσωπική του εμπειρία για τον κόσμο των Ελλήνων Τσιγγάνων έχουν καταγραφεί σε τρία σημαντικά βιβλία: «Rom και φυλετικές διακρίσεις» (εκδ. Guten-berg, Αθήνα 1997), «Rom και μουσικοχορευτικός κόσμος» (εκδ. Τυπωθήτω, Αθήνα 2001), «Η τέχνη των Τσιγγάνων της Ελλάδας και του κόσμου» (εκδ. Βιβλιοτεχνία, Αθήνα 2007).
Ορισμένοι ίσως θυμούνται τις προσπάθειές του να ευαισθητοποιήσει τις αρμόδιες υπηρεσίες στο πρόβλημα των άθλιων συνθηκών στέγασης 1.500 Τσιγγάνων στην περιοχή της Καρδίτσας (2001).
Φαίνεται, λοιπόν, ότι το ελληνικό σχολείο δεν έχει θέση για ανήσυχα και φιλότιμα πνεύματα που θέλουν να προσφέρουν στους μαθητές τους, όπως ο Δημήτρης Ντούσας. Είναι χαρακτηριστικό το ιστορικό αυτής της περιπέτειας:
-Στις 28/2/08 ο κ. Ντούσας ζήτησε από τη διευθύντρια του σχολείου του τη σύγκληση του συλλόγου διδασκόντων για να συζητηθεί το θέμα «παρεμπόδιση υλοποίησης προηγούμενης απόφασης του συλλόγου». Την αίτηση συνυπέγραφαν άλλοι 11 δάσκαλοι του σχολείου.
-Στις 29/2/08 η διευθύντρια απαντά ότι δεν είναι συγκεκριμένο το αίτημα, όπως προβλέπει η σχετική υπουργική απόφαση και ζητά συμπληρωματικό έγγραφο από τους 12 δασκάλους.
-Στις 3/3/08 οι 12 δάσκαλοι επανέρχονται με αναλυτική αίτηση, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι το αντικείμενο της συζήτησης θα είναι η υλοποίηση της ομόφωνης απόφασης του συλλόγου τον Σεπτέμβριο του 2007, σύμφωνα με την οποία «επιτρέπεται στον συνάδελφο κ. Δημήτρη Ντούσα να μιλά για 2 λεπτά (κάθε Τετάρτη που είναι εφημερία και μετά την προσευχή) σ' όλα τα παιδιά του σχολείου, για τον αρχαίο ή μεσαιωνικό φιλόσοφο, τον οποίο μελετά μαζί με το τμήμα του (Ε2) στο πλαίσιο του προγράμματος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Στόχος ήταν να γνωρίσουν τα παιδιά σ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς τα σπουδαία πνεύματα της χώρας μας, στα οποία στρέφουν και μελετούν όλοι οι λαοί του κόσμου». Μάλιστα οι δάσκαλοι επισήμαιναν ότι η απόφασή τους αυτή είναι απολύτως συμβατή με «την απόφαση του υπουργείου να δοθούν ονόματα φιλοσόφων, επιστημόνων και ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών στα σχολεία, κάτι που προϋποθέτει την εξοικείωση και γνώση όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας με όσο το δυνατόν περισσότερους επιφανείς ανθρώπους».
-Στις 5/3/08 η διευθύντρια με έγγραφό της αρνείται να συγκαλέσει τον σύλλογο των διδασκόντων, με το επιχείρημα ότι «το εβδομαδιαίο δίλεπτο δεν προβλέπεται από καμία διάταξη της κείμενης νομοθεσίας» και ότι «στα καθήκοντα των εκπαιδευτικών-διδασκόντων περιλαμβάνεται η υποχρέωσή σας για τη μη παραβίαση της ώρας έναρξης των μαθημάτων».
-Στις 7/3/08 οι δάσκαλοι επανέρχονται στο θέμα με νέα αίτηση, όπου διαμαρτύρονται για την αντιμετώπισή τους από τη διευθύντρια και επαναλαμβάνουν ότι το «δίλεπτο» έχει αποφασιστεί ομόφωνα από το σώμα των διδασκόντων. Ζητούν, μάλιστα, να ενημερωθούν ο σχολικός σύμβουλος Θανάσης Καραγιάννης και η προϊσταμένη του 1ου Γραφείου της Δ' Διεύθυνσης Π.Ε. Αθηνών του υπουργείου Χαρίκλεια Τζώρτζη. «Είμαστε περήφανοι», γράφουν οι δάσκαλοι, «για την απόφασή μας να επιτρέψουμε στον συνάδελφό μας να μιλάει για δύο λεπτά κάθε εβδομάδα, για έναν φιλόσοφο κάθε φορά. Και είμαστε βέβαιοι πως είμαστε απόλυτα σύννομοι με το πνεύμα του νομοθέτη, που θέλει ανοιχτά σχολεία, με χρώμα, με καινοτομία, με ενεργητικότητα, μ' αγάπη και ενθουσιασμό για την επιστημονική γνώση και τη φιλοσοφική επίγνωση. "Γνώση χωρίς φιλοσοφία είναι μάταιη και φιλοσοφία χωρίς γνώση είναι κούφια", έλεγε στη μακρινή Κίνα ο Κομφούκιος. Και συμφωνούμε απόλυτα μαζί του».
-Στις 15/4/08 ο σχολικός σύμβουλος της περιφέρειας Θανάσης Καραγιάννης με έγγραφό του ζητάει να παρευρεθεί σε συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων για να αποκατασταθεί το διαταραγμένο κλίμα μεταξύ διευθύντριας και δασκάλων. Ο κ. Καραγιάννης θεωρεί ότι η καθιέρωση εβδομαδιαίου φιλοσοφικού δίλεπτου είναι σύμφωνη με το πνεύμα του νομοθέτη και σύννομη, με βάση το Π.Δ. 201/1998, όπου αναφέρεται ότι «μέρος της σχολικής ζωής αποτελούν [...] και οι κάθε είδους εκδηλώσεις και δραστηριότητες που ικανοποιούν τις ανάγκες του διδακτικού προγράμματος και φέρνουν το παιδί σε επαφή με τη σύγχρονη πραγματικότητα και με έργα πολιτισμικής αξίας, σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο». Κατά τον αρμόδιο σχολικό σύμβουλο, «στο πνεύμα αυτό υπάγεται η γνωριμία των μαθητών, ιδιαίτερα των τριών μεγαλυτέρων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου, και η επαφή τους με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη».
-Στις 16/4/08 η προϊσταμένη του τοπικού γραφείου θέτει ερώτημα προς την περιφερειακή διεύθυνση Αττικής, αν «επιτρέπεται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις» η καθιέρωση «εβδομαδιαίου φιλοσοφικού δίλεπτου».
-Στις 18/4/08 ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Αττικής Παρασκευάς Γιαλούρης απαντά ότι «από τις διατάξεις δεν προβλέπεται η καθιέρωση εβδομαδιαίου φιλοσοφικοί δίλεπτου».
- Στις 11/6/08 οι δάσκαλοι του 1ου Δημοτικού Σχολείου Καλλιθέας απευθύνονται τελικά στον τότε υπουργό Παιδείας Ευριπίδη Στυλιανίδη. Περιγράφουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν επί μήνες γι' αυτό το «ασήμαντο» αίτημά τους και εξηγούν ότι δεν ζητούν την «καθιέρωση εβδομαδιαίου φιλοσοφικού δίλεπτου», αλλά τη στοιχειώδη ελευθερία στην ανάληψη «πρωτοβουλιών που αναβαθμίζουν την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης», όπως προβλέπουν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις.
-Στις 28/7/08 απαντά εκ μέρους του υπουργού ο διευθυντής Σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αλέξανδρος Κόπτσης, ο οποίος επαναλαμβάνει το επιχείρημα ότι «δεν προβλέπεται η καθιέρωση εβδομαδιαίου φιλοσοφικού δίλεπτου με αναφορά σε ανθρώπους του πνεύματος ή σε σημαντικά γεγονότα».
Τα ερωτήματα που τίθενται σε όσους δεν περιμένουμε τίποτα από τα κόμματα της δικομματικής εναλλαγής είναι :
· έχουμε φτάσει, λοιπόν, στο σημείο να απαγορεύεται στο σχολείο «ότι δεν προβλέπεται»;
· αξίζει να αγωνιστεί κανείς για να σταματήσουν οι εκπαιδευτικοί να θεωρούνται δημόσιοι υπάλληλοι που οφείλουν να πειθαρχούν εκ της δημοσιοϋπαλληλικής τους σχέσης, στις εντολές τν προϊσταμένων, χωρίς δυνατότητα να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που υπερβαίνουν τα όρια του αναλυτικού προγράμματος;
Το άρθρο δημοσιεύητηκε στον ΙΟ (31/1/09).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου